O zlatiboru

Ako vaša znatiželja naginje ka tradiciji i kulturi, najbolje mesto za upoznavanje sa običajima i životom Zlatiborčana je Sirogojno. Osim najstarije crkve na Zlatiboru koju smo već pomenuli, tu se nalazi muzej na otvorenom Staro selo, sa ukupno 40 objekata prenetih iz raznih delova Zlatibora. Kuće brvnare, izrađene preciznom obradom drveta i postavljene na kamene temelje predstavljaju veliko graditeljsko blago ovog kraja. Njihovim obilaskom možete videti kako je u nekim starim vremenima funkcionisalo jedno prosečno domaćinstvo na Zlatiboru. Sirogojno je čuveno i po svojim pletiljama, kojima je posvećen Muzej Pletilja, otvoren u ovom selu 2008. godine. Pletilje iz Sirogojna, na čelu sa Dobrilom Smiljanić ostvarile su sedamdesetih i osamdesetih godina prošlog veka ogroman uspeh kada su njihov seoski zanat pretvorile u unosan biznis, a njihovi pleteni modeli se našli na modnim pistama širom sveta. Selo Sirogojno, koje sa svojom crkvom i muzejima predstavlja jednu od najvećih znamenitosti Zlatibora, nalazi se na istoku planine, 24 km od turističkog centra Kraljeve vode.

Izleti na Zlatiboru su još jedan način da upoznate najveće lepote zapadne Srbije. Na oko 35 km zapadno od turističkog kompleksa Kraljeve vode smešten je Mećavnik, brdo na čijem vrhu je Emir Kusturica izgradio svoj Drvengrad, kulturno-turistički kompleks u etno stilu. Sa vrha Mećavnika širi se prelep pogled, a na drvengradskom trgu nalaze se restaurirane starovlaške brvnare prenete sa okolnih lokacija na Mećavnik, crkva brvnara posvećena Svetom Savi, prepoznatljiva po drvenom zvoniku, i brojni drugi objekti podignuti u turističke svrhe. Prilikom obilaska parka prirode Mokra Gora obavezno posetite selo Kremna u kome se nalazi Spomen-dom proroka Tarabića, gde možete saznati puno o njihovom Kremanskom proročanstvu. U podnožju Mećavnika nalazi se selo Mokra Gora.

Ako ste već orni za izlet, još jedna fantastična opcija je obilazak Specijalnog rezervata prirode Uvac, udaljenog oko 50 km od centra Zlatibora. U ovom rezervatu prirode centralnu morfološku celinu čini kanjonska dolina reke Uvac, specifična po tzv. uklještenim meandrima, koji stvaraju zadivljujući prizor prirode, jedno od najčešće slikanih mesta Srbije.   Na teritoriji rezervata Uvac postoje brojni kraški oblici: kraške površi, uvale vrtače, okapine, jame i pećine. Ušački pećinski sistem je najveći pećinski sistem u Srbiji, ukupne dužine 6.185 m. Čine ga Ušačka i Ledena pećina, kao i jama Bezdan. Takođe, poznate su i Baždarska, kao i Tubića pećina. Područje rezervata Uvac je stanište za preko 100 vrsta ptica, a najpoznatiji njegov stanovnik je svakako beloglavi sup – retka vrsta orla lešinara, ogromna ptica sa rasponom krila oko 3 m, koja se kod nas može videti jedino na Uvcu.

Stopića pećina se nalazi na severoistočnoj strani planine Zlatibor, između sela Rožanstva i Trnave. Udaljena je 250 km od Beograda, 30 km od Užica, a od turističkog centra Zlatibora udaljena je svega 19 km. Iznad pećine prolazi put Zlatibor-Sirogojno, od koga je uređena prilazna staza do same pećine. Pećina je dobila ime po zaseoku Stopići, a prve pisane podatke o njoj nalazimo u Zapisniku Srpskog geološkog društva iz 1901. godine, dok je prva speleološka istraživanja obavio naš veliki istraživač i tvorac naučne speleologije, čuveni Jovan Cvijić. Stopića pećina je rečna pećina dugačka 1.691,5 m, kroz koju protiče Trnavski potok, a čine je pet celina: Svetla dvorana, Tamna dvorana, Velika sala sa kadama, Kanal sa kadama i Rečni kanal. Krečnjački sloj u pećini datira iz perioda triasa i debeo je preko 100 m. Turistički deo pećine ima nekoliko atraktivnih elemenata, kao što su: prostrani ulaz, otvori na tavanici (dugure), siparska kupa “Pseće groblje”, vodopad “Izvor života” i niz bigrenih kada. Impresivni ulazni otvor s desne strane reke Prištavice nalazi se na 711,18 m nadmorske visine. Zaštitni znak pećine predstavljaju Bigrene kade, udubljenja oivičena kamenim zidovima, vijugavim, rumenkastim naborima u kojima se nakuplja voda i kaskadno se preliva stvarajući slapove. Pri većim vodama formira se jedinstven vodopad visine 9,44 m koji je simbolično nazvan “Izvor života”. Ovu zlatiborsku atrakciju možete posetiti tokom cele godine, svakog dana, u okviru radnog vremena pećine.

Na Glavudži ili Šumatnom brdu udaljenom samo pet kilometara od centra turističkog mesta Zlatibor, nalazi se Spomen obelisk streljanim partizanskim ranjenicima na Kraljevim vodama i Palisadu 1941. godine. Na samom spomeniku su ispisani stihovi Vaska Pope: “Ne dam ovo Sunca u očima, ne dam ovo hleba na dlanu”. Staza do spomenika je uređena i osvetljena i omiljeno je šetalište kako turista tako i meštana.

Titova vila ili Vila Aleksandra Pavlovića je jedini objekat u užem centru Zlatibora koji je Zavod za zaštitu spomenika u Kraljevu proglasio za kulturno dobro. Vila advokata Aleksandra Pavlovića, Beograđanina rodom iz Gornjeg Milanovca, zdanje je koje nikako da nađe svog pravog vlasnika. Prvi, nezvaničan naziv, još i pre nego što je okončan rad na gradnji, bio je “Malgre Andree” (“Uprkos Andre”). Nesrećna Francuskinja, gospođa Andre, supruga gospodina Pavlovića, kao da je predosećala sva burna tek nadolazeća vremena, nikako nije želela nikakvu vilu na udaljenom i “divljem” Zlatiboru. Međutim, gospodin Pavlović bio je uporan i, očito, prožet inatom. Vila “Uprkos Andre” bila je gotova za veoma kratko vreme. Ispostavilo se da je gospođa Andre itekako bila u pravu. Vila je nakon Drugog svetskog rata, u promenjenom društveno-političkom sistemu eksproprisana i od tada neprekidno menja vlasnike: proglašena je za Titovu vilu, iako drug Josip Broz u njoj po svoj prilici nikada nije boravio, ne računajući jedan kratak ručak u dvorištu vile iz 1974. godine. Kao Vila Predsedništva Vlade SFRJ, vila je zaštićena kao kulturno dobro, a onda je postala vlasništvo RTS-a što je i danas, kao i vila Nikole Đurića sa novoizgrađenim odmaralištem u neposrednoj blizini.